Tiêu chảy cấp là tiêu chảy phân lỏng trên 3 lần một ngày và kéo dài dưới 14 ngày.
Trong điều trị tiêu chảy điều quan trọng nhất là bù lượng nước, điện giải và có chế độ ăn cho trẻ hợp lý.
Hồi phục nước và điện giải
Tùy theo mức độ mất nước mà điều trị tại nhà hoặc đưa trẻ đến cơ sở y tế.
• Mất nước mức độ A (mất nước nhẹ): điều trị tại nhà bằng cách: cho trẻ uống nước nhiều hơn bình thường bằng dung dịch ORS pha đúng cách, nước đun sôi để nguội hoặc các dung dịch chế từ thực phẩm như nước cháo muối, nước gạo rang, nước cà rốt có muối, nước chuối, hồng xiêm…
• Mất nước mức độ B (mất nước vừa): Trẻ cần được điều trị tại cơ sở y tế. Cách điều trị tốt nhất là cho uống ORS pha đúng cách, số lượng dịch cần cho uống sau mỗi lần đi ngoài là:
– Trẻ dưới 2 tuổi: 50 – 100 ml
– Trẻ 2 – 10 tuổi: 100 – 200 ml
– Trẻ 10 tuổi trở lên uống theo nhu cầu: Số lượng dịch cần cho trẻ uống trong 4 giờ đầu có thể tính như sau: Số lượng dịch (ml) = Cân nặng (kg) x 75. Thí dụ: Trẻ nặng 14kg thì số dịch cần bù là:14 (kg) x 75 = 1.050 ml
Cách cho trẻ uống
Trẻ < 2 tuổi cho uống từng ngụm bằng cốc.
Nếu trẻ nôn, đợi 10 phút rồi tiếp tục cho uống, nhưng cho uống chậm hơn, uống từng thìa cách nhau 2 – 3 phút.
Sau 4 giờ đánh giá lại tình trạng mất nước nếu xuất hiện mất nước nặng (mất nước độ C) cần đưa trẻ đi bệnh viện để điều trị phục hồi nước và điện giải bằng đường tĩnh mạch (truyền dịch).
Các loại dịch dùng trong điều trị tiêu chảy:
ORS (Orerol)
Là dung dịch tốt nhất để điều trị mất nước (1 gói ORS có chứa: glucose: 20g, natri clorid 3,5g, kali clorid 1,5g, natri bicarbonat 2,5g).
Cách pha dung dịch ORS: Rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi pha. Đổ bột trong gói vào một cái bình hoặc ấm tích sạch, đong 1 lít nước sạch đun sôi để nguội đổ vào bình chứa, ngoáy kỹ đến khi bột tan hoàn toàn, đậy bình lại cho trẻ uống trong vòng 24 giờ. Đổ dung dịch đã pha đi khi đã quá 24 giờ và lại pha dung dịch mới.
Hoặc có thể dùng loại gói nhỏ, mỗi gói pha với 200ml cho trẻ uống dần.
Nếu dùng viên hydrit hoặc gói bột: pha 1 viên hoặc 1 gói với 200ml cho trẻ uống dần.
Có thể dùng các dung dịch bồi phụ nước và điện giải tự chế tại nhà như sau
Nước cháo muối
Dùng 1 nắm gạo (30g), 1 nhúm muối (3,5g) và 6 bát ăn cơm nước sạch, đun nhừ, lọc qua rá sạch cho trẻ uống dần.
Nước gạo rang muối
Gạo rang vàng (30g), cho 1 thìa gạt cà phê muối ăn (3,5g) + 6 bát ăn cơm nước nấu nhừ, lọc qua rá sạch cho trẻ uống dần.
Nước chuối, hồng xiêm
Chuối hoặc hồng xiêm 5 quả xay hoặc nghiền nát với 1 lít nước sôi để nguội, cho 1 thìa café gạt muối (3,5g) cho trẻ uống dần.
Trường hợp trẻ mất nước nặng (mất nước độ C): Trẻ vật vã kích thích hoặc li bì, uống nước bị nôn, đi đái ít, khóc không ra nước mắt, da nhăn nheo, mắt trũng, môi khô phải đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế để truyền dịch.
Chế độ ăn hợp lý:
Trẻ bú mẹ vẫn cho bú bình thường và tăng thêm số lần bú (không bắt trẻ kiêng bú).
Trẻ không có sữa mẹ: cho trẻ ăn sữa hộp công thức theo tháng tuổi, cho ăn nhiều bữa trong ngày.
Đối với trẻ đã ăn bổ sung từ tháng thứ 6 trở lên, ngoài bú mẹ cho ăn bột, cháo, xúp nấu với thịt lợn nạc, thịt gà, cà rốt, khoai tây, ½ thìa cà phê dầu hoặc mỡ, nấu nhừ hơn bình thường. Cho trẻ ăn nhiều bữa trong ngày (6-8 bữa /ngày).Thức ăn cần mềm, nấu kĩ hơn bình thường và cho ăn ngay sau khi nấu để đảm bảo vệ sinh, giảm nguy cơ bội nhiễm. Nếu phải cho trẻ ăn những thức ăn đã nấu sẵn thì cần phải đun lại trước khi cho ăn. Cho trẻ ăn thêm quả chín không chua hoặc nước quả như: chuối, cam ngọt, xoài, đu đủ, hồng xiêm… để tăng thêm lượng kali, beta-caroten, vitamin C… Khi trẻ bớt tiêu chảy thì chuyển dần sang chế độ ăn bình thường.
Nguồn: Viện Dinh dưỡng Quốc gia